Opvoeden volgens regeltjes en boekjes. Het kan, althans zo suggereren de betreffende boekjes wier kleurrijke covers de tafels van boekenwinkels sieren. Ik heb er zelf een paar, sterker nog, ik ben min of meer afgestudeerd in “het boekje”.
Als ontwikkelingspsycholoog weet ik zo ongeveer wel hoe de psyche van een vijfjarige kleuter in elkaar zit. Hoe kan het dan dat ik mezelf fout na fout na fout zie maken?
Fout no. 1: inconsequentie
“Mama, mag ik een snoepje?”
“Nee, Jim.”
“Ja, maar….”
En dan barst de discussie los en komt het er op aan wie van ons de langste adem heeft. Een blik argumenten wordt open getrokken en diegene met de meest steekhoudende wint het debat. Laat ik je vast verklappen dat ik dat zelden ben. Mijn opvoedkundig verantwoorde argumenten landen totaal niet bij hem en hij jokt er gewoon een eind op los totdat hij zijn zin heeft. Ik zie een glansrijke politieke carrière voor meneer in de toekomst. De kleinste inconsequentie in mijn gedrag leidt onherroepelijk tot manipulatie van zijn kant, want hij heeft het geheugen van een olifant. Dus, note to self: nee is nee!
Fout no.2: straffen
Ik heb ooit opgezocht of moeder en politieagent niet toevallig synoniemen zijn. “Probeer zo min mogelijk te straffen”, zegt het boekje. Nou dat probeer ik ook, het lukt alleen niet. Het woordje ‘anders’ ligt in mijn mond bestorven. Anders krijg je geen toetje, anders ga je naar je kamer, anders wordt er geen televisie gekeken. Negatief straffen, het wegnemen van iets plezierigs, is my main strategy en het werkt voor geen meter. Deels omdat ik de straf in veel gevallen niet doorzet (zie hier gelijk de link met fout no.1), maar voornamelijk omdat straffen niet de manier is om je kind het door jou gewenste gedrag aan te leren. Belonen is het credo. Wanneer Jim zich gedraagt zoals ik dat graag zou willen, blijft dat te vaak onbeloond. Dat komt omdat dat gedrag voor mij als volwassene heel vanzelfsprekend is. Voor een kleuter is dat echter allesbehalve vanzelfsprekend. Dus mama, meer complimentjes geven!
Fout no.3: stem verheffen
Wel eens plaatsvervangende schaamte gevoeld voor zo’n blèrende moeder in de supermarkt? Dat was ik dus! Jim is over het algemeen oostindisch doof voor mijn waarschuwingen. Het gebeurt dan ook regelmatig dat ik mijn stem verhef omdat een setje nieuwe oortjes nu eenmaal geen optie is. Het vervelende in opvoedkundige zin is dat het werkt. Hij luistert gelijk, maar wel vanuit een soort angst. Nou streef ik dat als moeder niet bepaald na, dat mijn kind bang voor me is, maar het is nu eenmaal verleidelijk om voor de makkelijke weg te kiezen. Het juiste alternatief is natuurlijk om rustig te blijven en uit te leggen waarom iets niet mag. Ja, ook in een drukke supermarkt!
Gelukkig heb ik tussen al die fouten door ook nog wel iets goed gedaan, want Jim is een ontzettend lief en vrolijk mannetje. Hij zegt wel eens: “Mama, ik vind jou lief.” Duurt vast niet lang meer voordat hij doorheeft dat ik op die momenten in een weekdier verander en hij me dan helemaal om zijn kleine vingertje kan winden.